تهویه در عملیات مبارزه با حریق – بخش دوم
تهویه افقی:
مهمترین فاکتور در انجام تهویه افقی، استفاده از جهت وزش باد است تا بیشترین بازدهی در انجام تهویه صورت گیرد.
از طریق این شکل میتوان مشاهده نمود که در یک طرف این ساختمان فشار زیاد و در طرف دیگر فشار کمی وجود دارد. شناسایی جهت وزش باد، در مراحل اولیه توسط فرمانده گروه میتواند به انجام تهویه طبیعی توسط افراد آتشنشان کمک کند.
این شکل نشان میدهد که بازکردن یک بازشو در جهت رو به وزش باد و دیگری در سمت پشت ساختمان (پشت به باد) به افراد آتش نشان در محل حریق کمک خواهد نمود و فضایی ایمن جهت ورود آتشنشانان ایجاد میگردد. فرماندهان گروه باید نسبت به توسعه آتش سوزی از طریق ایجاد یک بازشو در ساختمان آگاهی داشته باشند. دانش و اطلاعات تاکتیکی در مورد تهویه و نیز ارتباطات خوب در ایجاد خروجی دود باید استفاده شوند و مطمئن گردید که از باد موجود جهت بازدهی بیشتر در امر تهویه استفاده گردد.
شیوه یا راههای انجام تهویه
تهاجمی یا تدافعی
– تهویه تهاجمی: در این حالت یک خروجی نزدیک به حریق ایجاد می شود تا اثر مستقیم بر گسترش آن داشته و نیز وضعیت ایمنی را برای آتش نشانان برقرار نماید که به آن تهویه تهاجمی گفته میشود.
استفاده از این روش، بیشترین اثر را در خارج کردن حرارت و دیگر محصولات حریق از محیط ایجاد مینماید. بیرون راندن محصولات حریق از ساختمان به آتش نشانان اجازه میدهد تا وارد محیط شده با وضوح دید بهتر، بدون هیچ نگرانی از کاهش دید، جستجو را سریعتر انجام دهند.
– تهویه تدافعی: ایجاد بازشوهایی دور از محل آتشسوزی را تهویه تدافعی میگویند که باعث بهبود دسترسی و خروج از محل گردیده ولی بر حریق یا توسعه آن تأثیری نخواهد داشت. علاوه بر این برای انجام تهویه تدافعی لازم است تا تهویه قسمت به قسمت بخشهای دود گرفته (به جز محل اصلی حریق) انجام گردد. در این روش، تهویه دود اتاق به اتاق با استفاده از فن فشار مثبت یا وزش باد از خروجی دود انجام میشود. زمانی که تهویه تدافعی در مورد یک اتاق انجام گردید، درب اتاق بسته و همین فرآیند برای اتاق بعدی الی آخر انجام میگردد تا اتاقهای دود گرفته، کاملاً از دود تخلیه شوند.
نکات ایمنی:
– در محل خروجی دود هرگز آب را به صورت جت به سمت محل بازشو دود و خروجی نگیرید. زیرا این کار باعث مسدودشدن خروجی و راندن حریق و محصولات آن به داخل ساختمان، جائی که آتش نشانان در حال کار میباشند، میشود.
– به علائم و نشانههای فلشآور و بکدرفت در محل حریق توجه نمایید و مطمئن شوید که انجام تهویه، به رشد و توسعه حریق و یا ایجاد فلشآور و بکدرفت کمک نمیکند.
– از درب و پنجرهها به روش درست استفاده نمایید و مطمئن شوید که درب و پنجره ها به طور ناخواسته بسته نشده اند.
– محل خروجی دود باید به وسیله یک سرلوله آب شارژ شده، محافظت شود. (جهت خنک کردن دودهای خروجی از محل)
تهویه مکانیکی:
تهویه مکانیکی با استفاده از سه مکانیسم زیر انجام میشود:
فنهای فشار مثبت، فنهای فشار منفی و تهویه هیدرولیکی (به وسیله یک سیال)
– تهویه هیدرولیکی
استفاده از حالت اسپری آب با فاصله ۶۰ سانتیمتری از پنجره ساختمان که با زاویه ۶۰ درجه، ۸۰ تا ۹۰ درصد از سطح محل خروجی (پنجره) را پوشش میدهد و از این طریق خروج دود از محل ۲ تا ۴ برابر افزایش می یابد.
معایب
– آب به سازه و ساختار ساختمان خسارت وارد میکند.
– در شرایط آب و هوائی سرد، ممکن است یخ زدن ایجاد گردد.
– منابع آب در دسترس کاهش می یابد.
– نازل و خروجی آب در جایی بلند، داخل محیطی خطرناک قرار گیرد.
هفت قانون طلایی ایمنی:
۱- زمانی که فرمانده حادثه تصمیم بر انجام تهویه داشته باشد، تهویه صورت گیرد.
۲- زمانی که سرلوله آب شارژ و آماده باشد، خروجی دود جهت تهویه ایجاد گردد.
۳- خروجی دود تا حد امکان باید به محل کانون حریق نزدیک باشد.
۴- خروجی دود در بالاترین نقطه ایجاد گردد.
۵- خروجی دود در سمت پشت به باد ایجاد شود.
۶- ابتدا خروجی دود ایجاد، سپس تهویه در مراحل اولیه انجام گردد.
۷- هرگز آب را مستقیماً به حالت جت به داخل خروجی دود نزنید.
سیستم های تهویه هوا
(خنک کننده و گرم کننده هوا)
مهمترین ریسک های مربوط به این نوع سیستمها شامل موارد زیر میباشد:
– این سیستمها به صورت خاصی ساخته شدهاند.
– استفاده از این سیستمها، نیازمند اطلاعات و دانش بالایی میباشد.
– برای این سیستمها لازم است تا شخصی به عنوان پاسخگو یا مراقب سیستم درحین استفاده، وجود داشته باشد.
– احتمال سرایت آتش سوزی به صورت ناخواسته وجود دارد.
منبع: ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق
مهندس علی خداخواه – کارشناس آتشنشانی