بستن
0 محصول
مشاهده سبد خرید
مونواکسیدکربن و سیانید هیدروژن آتش نشانان را می‌کشند! (بخش اول)
کمبود اکسیژن، اختناق، ایست قلبی و مرگ از مواردی هستند که در هنگام وقوع آتش‌سوزی‌ها، توجه همه را به خود جلب می‌کنند. تکنولوژی مدرن باعث بهبود روش‌های اطفاء حریق گردیده، ولی از طرفی مواد شیمیایی‌ای که توسط تولیدکنندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز باعث شده تا آتش‌های امروزی نرخ افزایش دمای سریع‌تری داشته باشند. فلش‌آورها زودتر رخ بدهند و دودهای سمی‌تری از آنها متصاعد گردد. درنتیجه این عوامل، نرخ مرگ‌ومیر آتشنشان‌ها در اثر استنشاق ترکیبات سمی، نظیر: مونواکسیدکربن (CO) و سیانید هیدروژن (HCN) از همیشه بیشتر گردیده است. جرج کیمرل (George Kimmerle) در دهه ۱۹۷۰ لیستی از هشت عامل عمده‌ای که در آتش‌سوزی‌های ساختمانی باعث مرگ می‌شوند را تهیه نمود:
۱- برخورد مستقیم با آتش (شعله)
۲- دمای بسیار زیاد (آسیب حرارتی، سوختن)
۳- کمبود اکسیژن
۴- وجود مونواکسیدکربن (CO)
۵- وجود گازهای سمی دیگر
۶- وجود دود
۷- افزایش ترس، شوک و دلهره
۸- تاثیر ثانویه آتش به علل مکانیکی (شکستگی، تروما و غیره)
دو عامل از عوامل اصلی و مرگبار که امروزه در دود و آتش شناخته شده‌اند، عبارتند از: مونواکسیدکربن و سیانید هیدروژن.
در سراسر این مقاله، ما بر روی این دو گاز تمرکز نموده‌ایم که از کجا می‌آیند و چه تاثیری بر روی بدن ما دارند؟ و به همان اندازه نیز به اهمیت استفاده از دستگاه تنفسی (SCBA) و قوانین مدیریت هوای تنفسی در خدمات آتشنشانی پرداخته‌ایم.
آگاهی راجع به مونواکسیدکربن و سیانید هیدروژن قطعاً برای سازمان‌های آتشنشانی امروزی بسیار ضروری است؛ زیرا دودی که آتشنشان‌های ۲۰ تا ۳۰ سال پیش در معرض آن بودند، با دودهای امروزی کاملاً متفاوت هستند. چوب، سلولز، پنبه، ابریشم، پشم و … مربوط به دهه‌های گذشته بودند. ولی این مواد به اندازه مواد شیمیایی‌ای که توسط تولیدکنندگان امروزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، سمی نبوده‌اند. هنگامی که این ترکیبات شیمیایی تحت تاثیر حریق قرار می‌گیرند، اشاره به جمله “تنفس در جهنم” را در ذهن مجسم می‌کند که شامل ترکیبات زیر است:
- استیل‌ها: ظروف اسپری، شانه‌ها، قلم و فندک‌ها
- اکریلیک‌ها: چسب‌ها، بسته‌بندی غذاها و نورگیر ساختمان‌ها
- نایلون‌ها: ظروف متنوع درون خانه‌ها، برس‌ها، نخ‌های خیاطی و ماهیگیری
- پلی‌استرها: خشک‌کن‌های مو، رایانه‌ها و لوازم آشپزخانه
- پلی‌پروپیلن‌ها: بطری‌ها، مبلمان و پوشاک
- پلی‌اورتان‌ها: کفش‌ها و بالشت‌ها
- پلی‌وینیل کلرایدها: فرش‌ها، البسه، کیف دستی، پرده‌های حمام
- پلاستیک‌های ترموست: تلویزیون‌ها، دکمه‌ها، کفپوش‌ها و عایق‌ها
دیگر مواد شیمیایی‌ای که می‌توان به این لیست اضافه کرد، شامل: مونواکسیدکربن، دی اکسید نیتروژن، هیدروکربن‌های آروماتیک چندهسته‌ای، فرمالدئید، گازهای اسیدی، فسژن، بنزن و دی اکسین‌ها می‌باشد. به طور خلاصه، دود تولید شده امروزی یک ترکیب بسیار پیچیده‌تر از جامدات، مایعات، بخارات و گازها است که در هنگام تجزیه حرارتی مواد ایجاد می‌شود و به عبارتی دیگر هنگامی که مواد می‌سوزند، این ترکیبات را تولید می‌نمایند.
آتشنشانان به طور معمول در معرض این مواد خطرناک قرار دارند. اگرچه این ترکیبات درهنگام مواجهه تاثیرات حاد دارند، ولی در طول زمان به یکدیگر افزوده شده، در ارگان‌های بدن تجمع یافته و باعث تهدید زندگی می‌شوند.
مونواکسیدکربن و سیانید هیدروژن
اغلب آتشنشان‌ها در مورد این حقیقت که هرجا دود هست، مونواکسیدکربن و سیانید هیدروژن هم وجود دارد، آگاهند. ولی آنچه بیشتر نگران‌کننده و ناشناخته است را نمی‌دانند و آن این است که سیانید هیدروژن ۳۳ تا ۳۵ درصد خطرناک‌تر از مونواکسیدکربن است؛ زیرا این ماده از راه‌های مختلفی باعث آسیب به سیستم‌های بدن می‌شود. مثل بلعیدن، استنشاق، تزریق و تماس پوستی. هر دو گاز بی‌رنگ هستند. ولی مونواکسیدکربن بدون بو است. در حالی که سیانید هیدروژن بوی ملایم بادام تلخ دارد که شما هرگز در طول حریق متوجه آن نمی‌شوید. این دو گاز عملکردهای متفاوتی دارند. مونواکسیدکربن به ملکول‌های اکسیژن درون بدن متصل شده و با ممانعت از رسیدن اکسیژن به اندام‌های حیاتی، در مدت کوتاهی باعث کمبود اکسیژن و خفقان می‌گردد. ولی سیانید هیدروژن سیستم اعصاب مرکزی، سیستم گردش خون، تیروئید و خون را هدف قرار داده، باعث آشفتگی و اضطراب آتشنشان‌ها شده و تمرکز آنها را بر روی کارشان مختل می‌کند.
شاید باورکردن این موضوع سخت باشد، ولی بدانید، بعضی از آتشنشانان در مقابل همکاران‌شان و یا تیم نجات که برای کمک به آنها آمده، مقاومت می‌کنند، تمایلی به برگشت به عقب ندارند و بعضاً به عمق محل آتش‌سوزی می‌روند تا جایی که توانشان را از دست داده، توسط دود محصور شده و دچار سوختگی می‌گردند. این دلیلی است که باعث انحراف و گم شدن آتشنشان‌ها می‌شود. حتی بعضاً می‌شنوید که این افراد ماسک‌شان را درآورده و در محیط بدون اکسیژن فعالیت می‌کنند.
علائم و نشانه‌های بیماری
به طور متوسط سالانه ۱۰۰ آتشنشان جان خود را از دست می‌دهند. اگر چه این رقم در سال‌های اخیر کم شده است، ولی هنوز بیماری‌های قلبی عروقی علت درجه یک مرگ‌ومیر در سازمان‌های آتشنشانی است و علت دوم آسیب‌های دلخراش در اثر خفگی است. نکته کلیدی که می‌بایست به یاد داشته باشید، این است که همگی تلفات مربوط به خفگی در اثر سیانید هیدروژن و مونواکسیدکربن نیست، بلکه بسیاری از تلفات قلبی که درحال تجربه کردن آنها می‌باشیم، مربوط به مواجهه و در معرض سیانید هیدروژن و مونواکسیدکربن قرارگرفتن است.
مواجهه با مقادیر بالای مونواکسیدکربن هنگامی که با سیانید هیدروژن ترکیب شده باشد، علائم و نشانه‌های حمله‌های قلبی را خواهد داشت. تماس حاد با سیانید هیدروژن باعث بروز علائمی نظیر ضعف، سردرد، سرگیجه، آشفتگی، تنگی نفس و گهگاه تهوع و استفراغ می‌گردد. تعداد تنفس و عمق آن در حملات حاد افزایش می‌یابد و سرانجام باعث تنگی نفس قربانی می‌گردد. در بعضی موارد، کما و تشنج مشاهده می‌شود. اگر یک آتشنشان افرادی را مشاهده کند که رنگ چهره آنها پریده یا خاکستری و کبود شده است، این معمولاً به معنای قطع تنفس یا در معرض کمبود اکسیژن بودن به مدت طولانی است.
در حوادثی که مقادیر زیاد سیانید هیدروژن توسط بدن جذب شده است، معمولاً غش به همراه بیهوشی، تشنج و نهایتاً مرگ آنی اتفاق می‌افتد. این علت آن پدیده‌ای است که اغلب می‌شنوید یک آتشنشان از ساختمان خارج شده و ماسکش را درآورده، ولی ناگهان غش کرده یا حتی یک شیفت کار کرده و خوابیده، ولی هرگز بیدار نشده است.
ادامه دارد…
منبع: ماهنامه حفاظت از حریق