پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای که به کارگیری آنها موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، ارتقاء پایداری ملی، تداوم فعالیت های ضروری و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد.

مفهوم پدافند غیرعامل

منظور از پدافند غیرعامل در این مقاله، حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیت‌های اساسی و ضروری مردم، تضمین تداوم تامین نیازهای حیاتی (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه، انرژی، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور، در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرح‌ریزی و اجرای طرحهای دفاع غیرعامل وکاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور می‌باشند. جایگاه تاسیسات برقی و مکانیکی در پدافند غیرعامل جلوگیری از بروز آسیبهای ناشی از پیامدهای انفجار، نظیر: نشت گاز، آب‌گرفتگی، خطرات برق، آتش سوزی و … است که جهت اطمینان از قابلیت مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری می‌بایست توسط مهندس تاسیسات مدنظر قرار گیرد. ازجمله این ضرورت‌ها موارد زیر است:

  • ساختمان باید دارای نقشه و علائم راهنمای متناسب و مناسب باشد.
  • در تمامی ساختمان‌ها وجود لوله های انتظار و جعبه آب آتش نشانی ضروری است که جانمایی، اندازه و تعداد آنها باید براساس الزامات آتشنشانی و مبحث ۳ مقررات ملی ساختمان تعیین شود.
  • سیستم لوله‌های انتظار باید آماده استفاده افراد متخصص آتش نشان باشد.
  • استفاده از سیستم اطفاء حریق در ساختمان‌های درمانی الزامی است.
  • استفاده از سیستم اطفاء حریق (آب پاش) در مجتمعهای مسکونی، اداری، تجاری و آموزشی توصیه می‌شود .
  • لوله اصلی آب آتشنشانی، علاوه بر محل درزهای انبساط ساختمان، در نقاط مناسب دیگر، مانند: محل مشترک فضای خارج و داخل ساختمان، باید دارای اتصالات قابل انعطاف مقاوم باشد.
  • به منظور بهره برداری مناسب از سیستمهای آتش نشانی، اعم از شبکه‌های آب آتشنشانی و کپسول‌ها، استفاده از تابلوها و علائم مناسب در مجاورت همه شیرآلات روی دیوارها و فضاهای عمومی لازم است.
  • استفاده از شب رنگ و برچسب‌های علائم  (شب‌نما) جهت راهنمایی کاربران در شرایط تاریکی محیط و قطع برق لازم است.
  • مسئول واحد آتشنشانی و یا تاسیسات ساختمان می بایست همواره با آموزش و تمرین های لازم پرسنل، تست شبکه اطفاء حریق، شارژ کپسولها و سایر اقدامات ایمنی، آمادگی لازم را در شرایط اضطراری داشته باشد.
  • لازم است تمهیدات لازم جهت اتصال شبکه آتش نشانی ساختمان به شبکه آب شهری پیش‌بینی گردد.
  • محل تعبیه مخزن ذخیره آب و پمپ‌های سیستم آتش نشانی، باید به لحاظ مقابله با برخورد موج انفجار و ترکش مقاوم بوده و حتی‌المقدور از دیوارهای بتنی در اطراف آنها استفاده شود.
  • برای افزایش ضریب اطمینان، پمپ‌های آتش نشانی اصلی و ذخیره، باید هم از برق شهری و هم از برق اضطراری تغذیه شوند.

منبع: ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق