بستن
0 محصول
مشاهده سبد خرید
شماتیک طرح عمومی سیستم اعلام و اطفاء حریق – بخش دوم
ادامه بخش اول مقاله “شماتیک طرح عمومی سیستم اعلام و اطفاء حریق” را در اینجا پیگیری می‌کنیم:
۱-۳- سیستم‌های مشمول طرح ایمنی حریق
در این بخش به معرفی خلاصه سیستم‌های اساسی مشمول طرح ایمنی حریق پرداخته می‌شود. هر یک از سیستم‌ها به ترتیب طرح در مقاله حاضر (که ضرورتا ترتیب اولویت و اهمیت آنها در امر ایمنی نیست) ذیلا آورده شده است.
۳-۱-۱- سیستم اعلام حریق
ابتدا به تشخیص ضرورت استفاده از سیستم اعلام حریق جهت آشکارسازی حریق و سپس (با تکیه بر استاندارد) چگونگی اعلام حریق دستی ( Manual ) و اتوماتیک، براساس مقتضیات هر محل پرداخته می‌شود. تناسب ابزار مورد استفاده، محل مصرف آن و استقرار سیستم مناسب، موضوع اصلی طرح کلی حاضر می‌باشد.
درصورت فقدان این تناسب، کارآیی سیستم در حد قابل ملاحظه‌ای کاهش خواهد یافت. چارچوب اصلی و حداقل‌های موردنیاز ازطریق استانداردهای معتبر جهانی (مانند NFPA وEN) تعیین شده است. این درحالی است که خط دقیق حرکت طراحی با لحاظ نمودن مقتضیات محل مورداستفاده و فرهنگ بهره‌برداری از آن ترسیم شود. تنوع اماکن موضوع این مقاله، محدودیت نیروهای قابل و آموزش‌دیده، محدودیت ابزار مقابله و محدودیت‌های دیگری از این دست، هماهنگی و اتصال این سیستم را به‌صورت یک شبکه ضروری می‌کند. لذا فرآیند شبکه‌سازی و اتصال این سیستم‌ها که در اماکن مستقل و بعضاً دور از یکدیگر قرار دارند، نیز بخش مهم دیگری از طرح حاضر است.
سیستم اعلام حریق می‌بایست اتصال لازم را با سایر تاسیسات و امکانات موجود در ابنیه و سایت را داشته باشد. در این راستا دکترین لازم و ضرورت‌های قطعی براساس امکانات و محدودیت‌های موجود نیز مطرح خواهد شد. شایان ذکر است، علیرغم منابع گوناگون تولید و ارائه خدمات در این زمینه، دکترین ارائه شده مستقل از هر مارک مشخص تنظیم شده است.
۳-۱-۲- سیستم اطفاء حریق
پس از تشخیص محل و میزان حریق، اطفاء به‌موقع آن اهمیت بسیار زیای دارد. در این مرحله با تکیه بر استاندارد، نسبت به تعیین ضرورت استفاده از سیستم اطفاء حریق و ارائه راهکار کلی در این زمینه، براساس مواد سوختنی موجود در محل اقدام خواهد شد. سپس توصیه‌های مربوط به تجهیزات موردنیاز اطفاء دستی و یا اتوماتیک ارائه می‌شود. خاموش‌کننده‌ها و سیستم‌های اطفاء حریق متفاوتی وجود دارند که به‌صورت دستی و خودکار، براساس الگوریتم از پیش تعیین شده و استانداردهای مربوطه، نسبت به اطفاء موثر حریق و یا کنترل آن اقدام می‌کنند. وظیفه دیگر این سیستم‌ها جلوگیری از بروز خسارت به تجهیزات خاص و یا ایجاد مسیرهای امن جهت خروج افراد است.
لفظ خودکار و یا اتوماتیک در صورتی به این سیستم‌ها اطلاق می‌شود که بدون دخالت انسان هم بتوانند فرمان خود را از تجهیزات اعلام حریق دریافت و در محل ازپیش تعیین شده عمل نمایند. ضرورت به‌کارگیری این سیستم‌ها و بهینه‌ساختن هر طرح نسبت مستقیم با ضرورت استفاده از این ابزار گران‌قیمت دارد. بدیهی است، چگونگی انتخاب سیستم و تشخیص ضرورت آن در بخش مربوطه آورده شده است. استفاده از سیستم‌های دستی مانند سیلندرهای پرتابل و شیلنگ آب آتش‌نشانی در کلیه اماکن ضروری است (NFPA10).
۳-۱-۳- نشانگرهای خروج
جهت هدایت خروج افراد از محیط، به ویژه در اماکن گسترده، استفاده از نشانگرهای استاندارد بین‌المللی ضروری است. در طرح حاضر به چگونگی انتخاب و استقرار این نشانگرها خواهیم پرداخت. شایان ذکر است اهمیت استفاده از این نشانگرها در اماکنی که افراد موجود در آن پیش از این درمحل حضور نداشته و یا از شناخت کافی نسبت به محیط برخوردار نیستند، ضرورت دوچندان دارد.
۳-۱-۴- چیدمان و دسته‌بندی
هدف اصلی از طرح حاضر کاهش میزان ریسک می‌باشد. لذا کلیاتی در زمینه چگونگی دسته‌بندی مواد و ابزارآلات نیز مطرح خواهد شد تا بتوان ریسک حریق را کاهش داد. در این راستا تنها به اشارات اساسی و کوتاه اکتفا شده است. چرا که موضوعاتی از این دست در چارچوب اصلی مقاله تعریف نشده است.
۳-۱-۵- ارتباطات و شبکه
مستقل از سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق، ارتباط سیستم‌های فرمان حریق با یکدیگر از یک سو و ارتباط این سیستم‌ها با سایر سیستم‌های مربوط به شبکه‌های رایانه‌ای و IT نیز در دستور کار خواهد بود. این شبکه‌ها را می‌توان به دو دسته شبکه‌های تک‌منظوره تنها جهت سیستم‌های حریق و شبکه‌های چندمنظوره و شبکه‌های گسترده ایمنی (کشوری) دسته‌بندی نمود که در بخش‌های مربوطه به آن پرداخته خواهد شد. تجهیزات در این زمینه، عبارت است از سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مناسب جهت ایجاد امکان برقراری ارتباط به‌صورت مناسب. تجهیزات و نرم‌افزار موردنیاز نیز براساس الگوریتم و بسترهای مناسب و موجود شبکه در سطح کشور و یا منطقه، قابل تعریف می‌باشند.
ضمناً سیستم‌های اعلام حریق می‌بایست در ارتباط با سایر سیستم‌ها و تجهیزات مرتبط نیز باشند تا ریسک ناشی از حریق کاهش یابد. ازجمله این سیستم‌ها می‌توان به آسانسورها، تاسیسات الکتریکی و مکانیکی اشاره نمود.
فصل دوم: استانداردها و تأییدیه‌ها
امروزه کلیه امور براساس تجربیات گذشته و نیازهای موجود روز، از طرف گروه‌های تخصصی در شاخه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نسبت به تدوین استاندارد برای آن اقدام شده است. بدیهی است باعنایت به گستردگی ارتباطات امروزه از یک سو و ضرورت همسان‌سازی در چارچوب‌های تکنولوژیک و اجتماعی، وجود استاندارد از ضروریات است. لذا کلیه توصیه‌ها و طرح‌های این مقاله براساس استانداردهای بین‌المللی مورد تایید مراجع داخلی ارائه شده است.
در این بخش به معرفی استانداردهای معتبر و موسسات تاییدکننده این استانداردها خواهیم پرداخت. همچنین به منظور همسان‌سازی اصطلاحات و لغات مورداستفاده، تعریف اصطلاحات و لغات اساسی مورد مصرف نیز آورده شده است.
۲-۱- تعریف استاندارد و ضرورت آن
همانطور که در سایر علوم نیز مطرح می‌باشد، استاندارد عبارت است از: تعریف اندازه، کاربری و مقیاس‌های مربوط به یک قطعه، تکنولوژی و یا خدمت. بدیهی است این امر براساس نیازمندی‌های مربوطه صورت خواهد گرفت تا بتوان درصورت به‌کارگیری مورد استاندارد، همسان‌سازی لازم صورت گرفته و مشکلات احتمالی در زمینه موضوعه را حل نمود. براساس استانداردها می‌توان انتظار از موضوع را نیز استحصال نمود. بدیهی است در هر مورد می‌توان توقعات بالا و کاربری‌های متفاوتی را از هر کالا و یا خدمت انتظار داشت. اما استانداردها، انتظارات و کاربری‌ها را به‌صورت اصولی تعریف نموده و نقش برداشت‌های شخصی و اقتضایی در هر زمینه را از میان برمی‌دارد.
در هر استاندارد نقش افراد ذیصلاح و مشخصات اقتضایی امور، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و پیش‌بینی شده است. درصورت رعایت و استفاده از استانداردهای مرتبط، نتیجه حاصله نیز قابل پیش‌بینی و اعتماد خواهد بود. شایان ذکر است استانداردهای مطرح شده در هر زمینه، به‌ویژه سیستم‌های ایمنی حریق، حداقل‌های قابل قبول بوده و نمی‌بایست کیفیت و یا کمیت به کار گرفته شده از مقادیر مندرج در استاندارد کمتر باشد.
۲-۱-۱- استاندارد تجهیزات اعلام و اطفاء حریق
این بخش از استانداردها شامل موارد ذیل می‌باشد:
۱- دلیل استفاده از سیستم‌های دستی و یا اتوماتیک و ضرورت استفاده از آنها
۲- حداقل کیفیت موردنیاز برای تک‌تک تجهیزات اعلام و اطفاء حریق و کاربری آنها در زمینه مرتبط. (در این بخش از استاندارد می‌بایست حداقل کیفیت و کمیت مربوطه را به قطعه و یا سیستم مربوطه نسبت داد. این محصولات می‌توانند نرم‌افزاری و یا سخت‌افزاری باشند).
۳- چگونگی طراحی و جانمایی کلیه تجهیزات اعلام و اطفاء و سیستم‌های مرکزی
۴- چگونگی تنظیم الگوریتم سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق (آنالوگ) و ساختار منطقی آنها
۵- چگونگی ارتباط سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق با سایر سیستم‌های مرتبط با آن
۶- چگونگی آموزش و رفتار انسانی در مقابل وضعیت اضطراری
۷- محدودیت‌های بهره‌برداری جهت کاهش خسارات احتمالی به محیط زیست
۸- محدودیت‌های بهره‌برداری جهت کاهش خسارت به جان و مال افراد (در سیستم‌های اطفاء حریق)
به طور کلی استانداردهای اعلام و اطفاء حریق بر موضوعات زیر دلالت دارد:
- اندازه‌ها و مقادیر
- کیفیت و چگونگی
- در هم کنش تجهیزات با سایر تجهیزات، خدمات و یا عوامل (مانند محیط زیست)
۲-۱-۲- استاندارد طراحی سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق
استفاده از تجهیزات سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق به‌منظور حصول به برخی اهداف طراحی شده که این اهداف، همانا مقصود از تولید این سیستم‌ها می‌باشد. در این راستا استانداردهای مربوطه، بر نوع کاربری سیستم و چگونگی بهره‌برداری از آن دلالت داشته و می‌توان به نگرش سیستمی نیز اشاره نمود. براساس موضوع طرح حاضر، استانداردهای تولید این تجهیزات مورد بررسی قرار نخواهند گرفت. در برخی موارد سیستم‌های اعلام حریق می‌توانند از نوع دستی و از نوع سیستم‌های تک‌المانی باشند که آن نیز به‌عنوان یک سیستم به رسمیت شناخته خواهد شد.
نحوه استقرار عناصر سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق براساس حداکثر زمان مجاز بین آغاز حریق، مطلع شدن از حریق، محل آن و نهایتا اطفاء موثر ازجمله موضوعات اساسی این بخش است. به‌علت تنوع بهره‌برداری از یک سو و تنوع سیستم‌های موجود در کاربری‌های متفاوت، استانداردها نیز از کدهای متعدد و تنوع بالایی برخوردار است. ازجمله زمینه‌های اصلی موضوع این بخش از استاندارد می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- چگونگی تولید سیستم و اجزاء آن
- چگونگی و کیفیت مراکز مرتبط با حریق اعم از اشخاص و سازمان‌ها
- جانمایی قطعات سیستم
- چگونگی بهره‌برداری از قطعات سیستم
- فاصله‌گذاری و طراحی قطعات سیستم (به‌صورت یک سیستم یکپارچه).
- چگونگی تنظیم سیستم‌ها به‌صورت شبکه‌های گسترده
- ارتباط سیستم‌های حریق با سایر تاسیسات و تجهیزات موجود در ابنیه
- چگونگی برنامه‌ریزی و استفاده از سیستم به‌عنوان یک بدنه واحد
- استثناءهای سیستم
نکته: باتوجه به تفاوت در زمینه‌های فرهنگی موجود در ایران و کشورهای تدوین‌کننده استاندارد، در برخی موارد مشکلاتی در بهره‌برداری و یا پیاده‌سازی استانداردها (به‌ویژه در بخش روش‌ها) وجود دارد. مشکلات موضوعه عمدتا از تفاوت در بسترهای فرهنگی ناشی می‌شود. به‌عنوان مثال می‌توان به شستی‌های اعلام حریق اشاره نمود. براساس استانداردهای معتبر مانند NFPA و یا EN به محض فعال‌شدن این شستی‌ها می‌باید سیستم، اعلام خطر نماید. درحالی که براساس تجربیات موجود در ایران، می‌باید مورد دقیقا بررسی شود تا بروز وضعیت اضطراری ثابت شود. در غیر این صورت موارد آلارم خطا بیش از حد انتظار خواهد بود.
۲-۱-۳- استانداردهای نصب و نگهداری
پس از استاندارد نمودن تجهیزات و استانداردنمودن چگونگی طراحی سیستم اعلام و اطفاء حریق، می‌بایست به چگونگی نصب، راه‌اندازی و نگهداری این سیستم‌ها پرداخت. بدیهی است در این زمینه نیز استانداردهای لازم تدوین شده است. این بخش از استاندارد، شامل کلیه مقررات مربوط به چگونگی نصب و راه‌اندازی، سیستم‌ها و کلیه جزئیات مربوط به این بخش است. باتوجه به نگرش سیستمی به اعلام و اطفاء حریق، رعایت این استانداردها از اهمیت بالایی برخوردار است.
پس از نصب و راه‌اندازی، به مبحث تست و پذیرش سیستم اشاره خواهد شد که در این زمینه نیز استانداردهای لازم دردسترس می‌باشد. راهبری سیستم‌ها نیز مهم بوده و پس از آن نوبت به نگهداری از سیستم و تست‌های ادواری می‌رسد که این تست‌ها شامل موارد روزانه، هفتگی، ماهانه و …. می‌باشد تا اطمینان لازم از کارکرد صحیح سیستم حاصل گردد.
بدیهی است، درصورت خرید حتی بهترین سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق و عدم بهره‌برداری و نگهداری صحیح از آنها، کارآیی لازم دریافت نخواهد شد. خلاصه مطالب موجود در این بخش از استاندارد، عبارت است از:
- استانداردهای نصب
- استانداردهای راه‌اندازی
- استانداردهای تست و تحویل سیستم پس از راه‌اندازی
- استانداردهای بهره‌برداری از سیستم
- استانداردهای تعمیر و نگهداری از سیستم
- استانداردهای تست‌های ادواری از سیستم
ادامه دارد…
منبع: ماهنامه مهندسی حفاظت از حریق